Ik kom ze regelmatig tegen in mijn praktijk: Mensen die te aardig zijn en niet voor zichzelf kunnen opkomen. Ik was zelf ook zo. Maar eigenlijk ben ik helemaal niet zo aardig, en zij ook niet. Misschien ben jij ook wel niet zo aardig als je denkt.

We doen aardig omdat we geleerd hebben dat dat de beste overlevingsstrategie was toen we opgroeiden. Vaak met een afwezige vader, emotioneel niet beschikbaar of gewoon fysiek helemaal niet in ons leven. Vaak ook met een sterke moeder, een beschermende maar ook toornige godin die ons kon maken en breken. Eentje die teleurgesteld was in mannen en van haar zoon een rolmodel zou maken. Ofte wijl, haar ideale man. Eentje die heel aardig is, dienstbaar, geen lusten heeft en niet aan zichzelf denkt.

Hoewel, stiekem houdt ze ook wel van een sterke man en is ze op zoek naar een man die haar aan kan. Vandaar dat ze soms haar zoon uittest, de strijd met hem aangaat of kijkt in hoeverre ze hem kan beïnvloeden. Maar het jongentje is veel te bang om het niet goed te doen. niet zo gek, want als kind overleef je het niet zonder je ouders. Zo voelt een kind dat tenminste. Dus doe je er alles aan om de ouder die voor je zorgt van je te laten houden.

Om vrij te zijn moet een jongen een leven gaan leiden buiten de beïnvloedings- sfeer van zijn moeder. Hij moet naar zijn eigen gevoel gaan luisteren en dat leren respecteren. Robert Bly noemt dit “De wildeman bevrijden”. Daarvoor moet de jongen de sleutel van diens gevangenis onder het kussen van zijn moeder vandaan stelen. Stelen dus, niet vragen of hij hem mag lenen, want dan geeft hij weer alle macht uit handen.

Wanneer de “mr. Nice Guy” stopt met aardig doen om te overleven wordt hij oprechter, steviger en betrouwbaarder. Voor zichzelf maar zeker ook voor anderen. Dit betekent niet dat je als een dolle om je heen gaat slaan, dat is de andere kant van de medaille. Dan wordt je het boze jongentje. Je stopt wel met klagen en jezelf wegprijzen (zodat anderen zich over je ontfermen en je zielig vinden, waarmee jij dan weer de aandacht krijgt waar je zo naar hunkert). Je weet hoe vermoeiend mensen zijn die zichzelf voortdurend in de slachtoffer positie plaatsen.

In plaats van aardig doen kun je vanuit liefde en verbinding krachtig optreden. Je zegt en doet wat er nodig is om het leven te laten stromen, je durft de waarheid onder ogen te zien en te benoemen. Dan worden mensen weleens boos of verdrietig. Maar dat is soms beter dan ze de rest van hun leven vast te laten zitten in schadelijke patronen. Veranderen doet pijn, de waarheid onder ogen zien vaak ook. Net als het schoonmaken van een wond. Maar die wond negeren is op termijn nog veel erger. Daarom heb jij zelf en de wereld om je heen het nodig dat je af en toe onaardig durft te zijn. In plaats van aardig wordt je krachtig en liefdevol. Daar heeft iedereen meer aan. Je mag beginnen met een reactie op deze blog ;-)

We willen allemaal weleens iets veranderen aan ons gedrag. Maar als we er dan aan beginnen blijkt ons oude patroon toch wel erg hardnekkig. Dat komt deels doordat we het gewoon gewend zijn, maar er is nog iets: de secundaire winst, ook wel ziektewinst genoemd.

Een aantal jaren geleden zag ik een billboard waarop dit mooi uitgedrukt werd. Er stond op: “Moet je echt een been breken om een paar dagen vrij te nemen?”. Of iets dergelijks. De boodschap is in ieder geval dat iets wat negatief lijkt (een been breken) ook een positieve kant heeft (vrij krijgen om uit te rusten). Dit is een erg fysiek voorbeeld maar het is op andere fronten ook toepasbaar. De secundaire winst die je haalt uit het niet voor jezelf opkomen kan bijvoorbeeld zijn dat je niet onaardig gevonden wordt en je niet ongemakkelijk hoeft te voelen door een conflict. De secundaire winst van blijven roken is dat je regelmatig korte pauzetjes hebt. De ziektewinst van verslaafd zijn is bijvoorbeeld dat je pijnlijke  emoties niet hoeft te voelen.

 Het loont om eens te kijken wat je gaat missen als je wilt veranderen. Als je de stap namelijk te snel maakt gaat hetgeen wat je mist onbewust aan je vreten en val je makkelijker terug in het oude gedrag.
Anderzijds kun je ook de nadelen van de verandering een op een rijtje zetten. Stoppen met roken betekent dat ik die gezellige momentjes in het rokershok moet missen. Als ik voor mezelf opkom gaan al die lieve mensen niet meer voor me zorgen, zoals ze wel deden als ik mezelf slachtoffer van de situatie maakte. Als ik niet meer drink ga ik dingen voelen die ik pijnlijk vind.
Door van beide gedragingen, het oude bekende gedrag en het nieuwe gedrag dat je wilt bereiken, de minnen en plussen op een rijtje te zetten kun je aan bewuste keuze maken. Als je dan kiest om te veranderen weet je wat er gebeurt als je het moeilijk krijgt en kun je wellicht vervanging zoeken voor wat je mist. Ik ging bijvoorbeeld soms een appeltje schillen om even pauze te hebben toen ik gestopt was met roken. En ik ben gaan mediteren toen ik liefdesverdriet had ik plaats van me te bezatten, zoals ik daarvoor zou doen. Dat deed pijn, al die emotie volledig onder ogen zien en voelen, maar het had een enorm bevrijdend effect.

Maar, het kan ook zijn dat je er bewust voor kiest niet te veranderen. In dat geval bespaar je jezelf een hoop energie. In plaats van jezelf steeds te vertellen dat je moet veranderen en het niet doen, kun je jezelf accepteren zoals je bent. Dat geeft een hoop rust.

 
Ik kom dit dilemma regelmatig tegen: Moet ik hier vasthouden aan mijn principes, of moet ik ze even aan de kant zetten om iets gedaan te krijgen? Wat doe ik als een werkgever dingen doet die mij ethisch niet ok lijken? Ga ik er keihard tegenin en laat ik ruggengraat zien, met grote kans dat mijn werk daar dan ophoudt? Of slik ik het weg om binnenboord te blijven, zodat ik mijn werk behoud en ik iets kan betekenen voor de anderen waarmee ik te maken heb?

Ben ik William Wallace of Oscar Schindler? J  Persoonlijk heb ik de neiging me erg boos te maken over onrecht. Toen ik in de jeugdhulpverlening werkte lag ik voortdurend in de clinch met leidinggevenden en psychogen omdat ik het niet eens was met de benaderingswijze van de “moeilijke” jongeren. Volstoppen met drugs en ze dwingen tot “goede gesprekken”. Later ben ik in een commerciële sport organisatie afgetreden als manager omdat ik het niet eens was met de managementstijl van hogerhand, die vond ik manipulatief, oneerlijk en neerbuigend en daar wilde ik geen deel van uitmaken. Het heeft me wat gekost, hogerop komen binnen een organisatie lijkt onmogelijk op die manier.

Vrienden adviseren mij weleens wat flexibeler te zijn, meer te slikken. Daar zit wat in, misschien is het voor mij en mijn omgeving beter als ik mezelf in een betere positie manoeuvreer, om van daaruit een positieve invloed uit te oefenen. Maar tegelijkertijd zie ik dan dat die vrienden iedere avond drinken en vraag ik me af: “Doen ze dat om zichzelf te verdoven? Hebben ze last van dat “wegslikken” van hun gedachten en emoties uit angst voor “de baas”? Ik weet het niet, ik vraag me alleen af wannneer “flexibiliteit” “gebrek aan ruggegraat” wordt en “ doorzettingsvermogen” “rigiditeit”. Ik denk dat de scheidslijn te vinden is tussen gewoontegedrag en een bewuste keuze voor bepaald gedrag. Heb je een hoger doel voor ogen en kies je bewust voor je gedrag? Of is je flexibiliteit eigenlijk gewoon angst? Of je doorzettingsvermogen gewoon boosheid en onwil om je open te stellen voor anderen?

Ik realiseer me dat het alles te maken heeft met de oude wijsheid van yin & yang. Zacht, afgestemd en ontvankelijk zijn of juist krachtig, doelgericht en volhardend. Teveel van het een of ander is niet gezond. Dat heb ik gemerkt. Ik ontdek dat het helpt om me in te leven in de ander enerzijds, voordat ik tegen dingen aan ga schoppen. Anderzijds helpt het om voor mezelf helder te krijgen waar ik nu echt voor sta en dat te durven uitspreken, en wel op zo’n manier dat het begrijpelijk en te behappen is voor mijn gesprekspartner. Als dat laatste lukt heb ik yin en yang goed uitgebalanceerd, ik hoef mezelf niet te verloochenen en blijf toch in verbinding met de ander.

Het kan interessant zijn dit bij jezelf te onderzoeken. Dat vraagt om warrior spirit, de moed om jezelf onder ogen te zien, die je kunt aankweken door bijvoorbeeld te mediteren of gesprekken te voeren met mensen die je kennen. Het zal je relaties verbeteren,kan je helpen minder gestresst te zijn en wellicht voorkomt het zelfs dat je later een narrig, oud gewoontedier wordt.